ნასაზრდოებია მერაბ მამარდაშვილის ლექციათა ციკლით

განყენებული აზროვნება, ძიება ჭეშმარიტებისა საკუთარ თავში შეიძლება დაიწყოს მხოლოდ მაშინ, თუ შეიგრძენი შენი შეგრძნებები და გააცნობიერე, რომ ასეთი ცნობიერებით ცხოვრების გაგრძელება შეუძლებელია შენთვის (ეს აუცილებელია, რადგან კომფორტის ზონის დარღვევა არავის სურს და არც წარმოადგენს არანაირ აუცილებლობას). ეს შეუძლებლობა არის ნაპერწკალი, რომელმაც შეიძლება გამოიწვიოს აზროვნების აქტი (ამ ყველაფრის გამო, შეიძლება გახდეს რაიმე შემეცნების ობიექტი). თუ ეს წამი დადგა, ამ დროს იწყება ძიება ჭეშმარიტი აღქმისა, მცდელობა ცნობიერი ცხოვრებისა.

ძიების (შემეცნების) საგანი არ შეიძლება გახდეს ისეთი რამ, რამაც არ ჩაგაგდო გაურკვევლობაში. შემეცნება გამოიწვევა იმ დროს, თუ შენი აღქმა სამყაროსა და შენი თავის მიმართ გულს გირევს. ეს თუ მოხდა, ესე იგი, უკვე მოგეცა ნაპერწკალი ჩავარდე ძიების პროცესში, რომელიც გაპოვნინებს ჭეშმარიტებას. ესე იგი, თუ შენ არ დაიჩრდილე საკითხით, ჭეშმარიტი ძიების პროცესი შეუძლებელია. პლატონი ამბობს – სიკეთე, როგორც ველი,  უნდა გახდეს შემეცნების აუცილებელი მექანიზმი, რათა ჭეშმარიტად დავინახოთ საკითხი. მაგ: ფეხსაცმელი, მან არ შეიძლება შენში აღძრას შეგრძნება, რომ ის აუცილებლად შესამეცნებელია, რადგან ვიცით რომ, ის შედგება  ტყავის, რეზინისა, მატერიისგან. შემეცნების წადილი შეიძლება გაჩნდეს მხოლოდ იმ დროს, თუ შენ ვერ გაგირჩევია ესა თუ ის ქმედება ბიწიერია თუ უბიწო, კეთილია თუ ბოროტი. ეს გაურჩევლობა მთელ ცხოვრებას გიფორიაქებს. ის, რომ ერთადერთ სიცოცხლეში მოგეცა რაღაც და ვერ არჩევ მოცემული კეთილია თუ ბოროტი – მხოლოდ ასეთი საკითხი შეიძლება გახდეს აუცილებელი შემეცნების საგანი.

მაგრამ, აზროვნებას (შემეცნებას) აქვს რაღაც წანამძღვარი,რაც მას შეუძლებლობის ელფერს სძენს. წანამძღვრებად შეიძლება ჩაითვალოს – ტრადიცია, სოციუმში გამეფებული აზრი, იდეოლოგია, რომელთა მიღება და აღსრულება გაუაზრებლად (გაუცნობიერებლად) გაბამს ხაფანგში (გითრევს გაუაზრებელ ქმედებათა ფერხულში). წანამძღვარი, ანუ რაც აზროვნებას უსწრებს წინ და მას, ასე რომ ვთქვათ, ბლოკავს, შედეგად იძლევა შემდეგს: ცხოვრობ, ასრულებ ქმედებებს, გაქვს აზრები გარკვეულ საკითხებზე, მაგრამ ეს ქმედებები და აზრები საერთოდაც არ არის შენი აზრიდან აღმოცენებული (შენი შინაგანი „მე“-დან წამოსული). შენი ქმედებები განპირობებულია იმ აზრით, რომელიც მიღებულია მასაში და შენც მსხვერპლი გახდი ამ აზრებისა, მაგ: წინაპრის მიერ გადმოცემულ ტრადიციას ვიღებთ, ვასრულებთ და აზრადაც არ ვუშვებთ, რომ ეს მოცემული ტრადიცია, შესაძლოა საერთოდაც არ არის ჭეშმარიტი. ეს შინაგანი თანდაყოლიება საფუძველია, ვერ გაარჩიო შენი განცდის რეალური სახე. ჩვენი მიზანია, არა მარტო აღვასრულოთ, არამედ დავინახოთ ტრადიციის სიცოცხლისეული საზრისი.

ჩვენს ცნობიერებაში ისეა არეული აზრები, თითქმის შეუძლებელი ხდება გავარჩიოთ, თუ რომელია ჩვენი ჭეშმარიტი აზრი და რომელი განპირობებული გარემო ფაქტორებით.

როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, სანამ ჩვენს ცნობიერებაში არ დადგება წამი, როცა მივხვდებით რომ ასეთი გაურკვეველი ცხოვრება აღარ შეგვიძლია, იქამდე ვიქნებით გაუაზრებელ ყოფაში. ადამიანებს ერთმანეთთან გვაკავშირებს რაღაც უხილავი ძაფი, რომელსაც მერაბ მამარდაშვილი უწოდებდა – „ადამიანურ“ გაგებას. ზუსტად გაგების წყალობით ხდება – აზროვნება შეუძლებელი. მაგალითისთვის: ჩემთან მოდის ლექსების კრებულების გამყიდველი ქალი,რომელიც მთავაზობს წიგნს, რომელიც ჩემთვის სრულიად უსარგებლოა, მაგრამ რატომღაც ყოველგვარი დაფიქრების გარეშე (არაცნობიერად) ვყიდულობ მისგან წიგნს. დაფიქრების გარეშე, მე მესმის მისი და ვყიდულობ წიგნს. აქ ჩემს სურვილს და ჩემს აზრს წინ უსწრებს ჩემივე ქმედება, რომელიც წიგნის ყიდვაში გამოიხატა. ეს ხდება იმიტომ რომ, გაგებამ გაასწრო წინ აზროვნების აქტსა და აზროვნება, ასე რომ ვთქვათ, საერთოდ დაბლოკა. ამ დროს, ჩემი სურვილი, აზრი საერთოდ განდევნილია ქმედებიდან რის შედეგადაც ქმედება ხდება სრულიად გაუაზრებელი.

თუ მოვახერხებთ, გადავლახავთ ამ სირთულეებს, გაგვიმართლებს და ჩავიხედავთ უფსკრულს მიღმა, განყენებული აზროვნების შედეგად შეიძლება მივიდეთ აზრამდე, რომ ეს „რაღაც“ ჩვენთვის არ არის ჭეშმარიტი, მაგრამ მის აღსრულებას, მიღწეული აზრის მიუხედავად, მაინც ვაგრძელებთ. ეს შედეგია შინაგანი სისუსტისა და თავდაჯერებულობის სიმწირის. მასაში მიღებული აზრი წონის პიროვნულ აზრს და ყოფას აგრძელებ მარაზმულ სიტუაციაში. სოციუმში სტრუქტურიზებულ გარკვეულ აზრს თუ უგულებელყოფ, გამოდიხარ ტრადიციის, მიღებული აზრის მოღალატე. ამ დროს, დიდი მნიშვნელობა აქვს საზოგადოების ცნობიერების დონეს. შენ არ მიდიხარ გაბატობებული აზრის წინააღმდეგ, შენი ნააზრევის მიუხედავად, ამიტომაც ჩნდება ლატენტური აზრი, რომელიც შინაგანად გღრღნის. ამ ყოველივეს უწოდებდა მ. მამარდაშვილი „პატრიოტიზმის ხაფანგს“. ამ დროს შენ არ ხარ შენ. შენში არის მონსტრი, განპირობებული საზოგადოებრივი აზრით, რომელიც გაგდებს გაურკვეველ ყოფაში.

„ქრისტე შეიძლება ათასჯერ დაიბადოს ბეთლემში, მაგრამ თუ ის ახლა შენს სულში არ დაიბადა,  არაფერია“ (მ. მამარდაშვილი – „საუბრები ფილოსოფიაზე“) მოცემული ფრაზის ექსპლიკაციით დავინახავთ, რომ  მოძღვრება, ტრადიცია, იდეოლოგია არ ატარებს სიცოცხლისეულ საზრისს, ის თითოეული ადამიანის გონებაში ხელახლა უნდა დაიბადოს.

ცნებას, მოძღვრებას შეუძლია გამოიწვიოს შემეცნების აუცილებლობა (დაჩრდილვა), მისი საზრისის გაგება კი მხოლოდ აზროვნების შედეგად შეიძლება. ასრულებ მოძღვრებას, მაგრამ არ გესმის მისი ჭეშმარიტი საზრისი. ამგვარი ცხოვრებით იქნები შეგრძნებების მუდმივ გაურჩევლობაში ,რადგან არ გესმის შენივე ქმედების შინაარსი. თუ მოძღვრება შენთვის წარსულშია და ის ყოველ წამში ხელახლა არ იბადება, ის ვერ იქნება ჭეშმარიტი. გაგებულ ცნებაზე არ შეიძლება ითქვას – მორჩა, მე ეს ვიცი, რადგან ჩვენი ცნობიერება მუდმივად ტრანსფორმირდება. ერთხელ გაგებული ცნება დროის სხვა მონაკვეთში შესაძლებელია აბსოლუტურად სხვაგვარად შეიცნო.

თუ ჩვენს ცხოვრებაში დადგება წამი, როდესაც დავიწყებთ სწრაფვას ჭეშმარიტი აღქმისაკენ, ზემოხსენებულთ ძიების პროცესში აუცილებლად წავაწყდებით. შინაგანი ჭეშმარიტების ძიებაში დავინახავთ განყენებული აზროვნების აქტის აუცილებლობას. არა ფიქრი ფაქტობრივზე, არამედ რაღაც შინაგანი ძიება აზრის გასაჩენად, რომელიც მუდმივი პროცესია, სანამ ჩვენი სიცოცხლე არ მომრგვალდება. თუ ვართ ჩაბმული პროცესში,რომელსაც მე ვუწოდე ჭეშმარიტების ძიება საკუთარ თავში, მაშ, ჩვენი მიზანია დავინახოთ ჩვენი აღქმის რეალური სახე და ვაკონტროლოთ ის, ჩვენი აზრიდან გამომდინარე. გავარჩიოთ ჩვენი შეგრძნებები, რათა ქმედებები იყოს მეტად გავრცობილი და ნათლად აღქმული. „ჩვენი აზრით მართული“ აზროვნების პროცესის გამოწვევა მხოლოდ სურვილით შეუძლებელია. „შეგვიძლია შევიცნოთ რაიმე იმით, რომ შეცნობის სურვილი გვაქვს? – შეუძლებელია“.  ეს წამი უნდა დაგვიდგეს, რაც მოგვცემს მუხტს შემეცნებისთვის. ეს არის ერთგვარი ველი, რომელში შესვლის გარეშეც შემეცნება შეუძლებელია. ეს აუცილებელი ველია, რათა დავიწყოთ შემეცნება, შეგრძნების არსის ძიება, რომ – ჩვენთვის მოცემული ერთადერთი სიცოცხლე მეტად გარკვეული გახდეს.