წაგიკითხავთ უპანიშადას, რომელიც ასახავს იმას, თუ როგორ ასწავლიდნენ ფილოსოფიურ მოძღვრებას ძველ ინდოეთში. უთუოდ გსმენიათ, რომ ძველ ინდოეთში არსებობდა წესი, როდესაც მამაკაცი მოხუცდებოდა, მიწიერი ცხოვრებისათვის თავი უნდა მიენებებია და ბერად შემდგარიყო. იაჯნავალკიამ, სანამ ბერად შედგებოდა, ცოლს უთხრა – „აჰა შენ მთელი ჩემი ფული და სიმდიდრე, მე მივდივარ, ჩემო ძვირფასო“. ცოლმა კითხვით უპასუხა: – „ჩემო მბრძანებელო, მთელი დედამიწის სიმდიდრეც კი ჩემი რომ გახდეს, განა ეს მომანიჭებს უკვდავებას?“ იაჯნავალკიამ მიუგო: – „არა“ ვერ მოგანიჭებს, თუმცა მდიდრულად იცხოვრებ ეს არის და ეს. მაგრამ, სიმდიდრე უკვდავებას ვერ მოგანიჭებს. „ცოლმა ბრძენ ქმარს ჰკითხა“ – „მაშინ, თუ იცი, მითხარი რა გზით შეიძლება უკვდავებას რომ მივაღწიო?“ იაჯნავალკიამ ცოლს ასე უპასუხა – „შენ ჩემთვის მუდამ ძვირფასი იყავი, მაგრამ ასეთ კითხვას, რომ მისვამ, ახლა კიდევ უფრო ძვირფასი ხარ, გვერდზე დამიჯექი და რაც მოისმინო მასზე დააუნჯე შენი გონება“, – და განაგრძო: – „ცოლს ქმარი უყვარს არა იმიტომ, რომ იგი ქმარია, არამედ, იმიტომ, რომ ცოლს უყვარს თავისი „ინდივიდუალური მე“, – თავისი ატმანი. არავის უყვარს ცოლი იმიტომ, რომ იგი ცოლია, ქმარს უყვარს ცოლი, რამეთუ უყვარს საკუთარი „მე“, რომელსაც უყვარს ცოლი, არავის უყვარს ბავშვები იმისათვის, რომ ისინი ბავშვებია. მამას უყვარს თავისი ინდივდუალური „მე“, ამიტომაც უყვარს თავისი შვილები. არავის უყვარს სიმდიდრე, იმიტომ, რომ ის სიმდიდრეა, სიმდიდრე უყვარს ყველას, იმიტომ, რომ ყველას უყვარს საკუთარი (ინდივიდუალური) „მე“. არავის უყვარს ბრაჰმანი იმიტომ, რომ იგი ბრაჰმანია, არამედ, იმიტომ რომ მას უყვარს საკუთარი „მე“, ყველას უყვარს ქშატრია (მებრძოლთა კასტის წევრი მთარგ. ნ.კ) იმისათვის, რომ იგი ქშატრია არის, არამედ იმიტომ, რომ ყველას საკუთარი (ინდივიდუალური) „მე“ უყვარს. არც ქვეყანა არავის უყვარს ქვეყნისათვის, იგი უყვარს ყველას რამეთუ, ყველას თავისი საკუთარი – ინდივიდუალური „მე“ უყვარს. ასევე, არავის უყვარს ღმერთი ღვთისგულისათვის, ის უყვარს ყველას იმიტომ, რომ ყველას საკუთარი ინდივიდუალური „მე“ უყვარს. არავის უყვარს რაიმე იმიტომ, რომ ის არის რაღაც, ყველას საკუთარი (ინდივიდუალური) „მე“ უყვარს და ამიტომაც უყვარს ის რაღაც. ამიტომ, ჯერ საკუთარი – „ინდივიდუალური მე“ უნდა შეიცნო, განჭვრიტო იგი, მოკრიბო  ყურადღება და მასზე დააუნჯო. ო, ჩემო მაიტრეი, ოდეს შეიცნო (ინდივიდუალური) საკუთარი „მე“, განჭვრიტო და იხილო იგი, მხოლოდ მაშინ შეიგონებ ყოველივეს, რაც მე გითხარი“ (ბრიჰადარანიაკა უპანიშადა). როგორ გავიგოთ ამ თხრობის დედააზრი? ჩვენს წინაშეა უცნაური ფილოსოფია, რომ საკუთარი (ინდივიდუალური) „მე“ გამოსჭვივის ყველაში და ყველაფერში, იმ ნაირგვაროვან ყოველივეში, რასაც ქვეყანას ვუწოდებთ. როგორც ზემოთ ითქვა, ყოველნაირი სიყვარული ეგოიზმია – მეთავისეობა, ამ სიტყვის ყველაზე ცუდი გაგებით, რამეთუ მე მიყვარს საკუთარი თავი, იმიტომაც მიყვარს სხვა – ეს კი შეუძლებელია. ჩვენ დროშიც არიან ფილოსოფოსები, რომლებიც აცხადებენ, რომ ინდივიდივიდუალი „მე“ ერთადერთი მამოძრავებელი ძალა არის ამ ქვეყნადო. ეს მართალიცაა და არამართალიც. ინდივიდუალური „მე“ არსებობს, მაგრამ ის ჩრდილია ჩვენი პატარა ჭეშმარიტი „მეს“ მიღმა რომ მოსჩანს და პატარა საკუთარი „მეს“ სიყვარული მაცდურობაა ეშმაკისეული, რამეთუ იგი შეზღუდულია. ამრიგად, სწორედ ჩვენი პიროვნული ანუ, „ინდივიდუალური მეს“ სიყვარული გახლავთ მთელი სამყარო, რომ გვევლინება როგორც ეგოისტობა (ეგოიზმი) – მეთავისობა, რადგან ის ჩანს როგორც შეზღუდული. ცოლსაც კი, როცა ქმარი უყვარს, სულერთია ეს იცის მან თუ არა, მას სინამდვილეში უყვარს ქმარი საკუთარი „მეს“ გამო. ეს კი ეგოიზმია, რადგან ის ამქვეყნად გამომჟღავნებულია, მაგრამ ეს „მეთავისობა“, ეგოისტობა ნამდვილად არსებობს, მაგრამ როგორც პატარა ნაწილი ჩვენი „მეობისა“ და როცა ვინმეს უყვარს, მას ცხადია უყვარს საკუთარი „მე“-ს მეშვეობით. ამიტომაც, სწორედ ეს საკუთარი პიროვნული, ანუ „ინდივიდუალური მე“ უნდა იქნეს შეცნობილი. მათ, ვისაც უყვართ საკუთარი „მე“ მისი ცოდნის გარეშე, შეუცნობლად, ასეთი სიყვარული ეგოისტობაა – „მეთავისობა“. მათ, ვინაც იცის, რა არის – „საკუთარი ინდივიდუალური მე“, მათი სიყვარული თავისუფალია, შეუბოჭავი, ასეთი პიროვნებები კი წმინდანებია. ყველას უყვარს ბრაჰმანი არა იმის გამო, რომ  ის ბრაჰმანია, არამედ იმიტომ, რომ მას უყვარს საკუთარი „მე“ – თავად ბრაჰმანში გამოვლენილი. ბრაჰმანი გაურბის მას, არ იკარებს, ვინაც მას არ აღიქვამს, როგორც მთლიანს და ჭვრეტს მხოლოდ მის პიროვნულ „მე“-ს განცალკევებით. ეს ბრაჰმანები, ეს ქშატრიები, ეს ქვეყანა, ეს ღმერთები, რაც არსებობს, ყოველივე არის „მე“ – ინდივიდუალური“.

იაჯნავალკია, ამგვარად, გვიხსნის, თუ რას გულისხმობს იგი სიყვარულში. სიძნელეს მაშინ ვაწყდებით, როცა ამ სიყვარულს განცალკევებას, პარტიკულარიზებას ვახდენთ. დაუშვათ, მე მიყვარს ქალი, მაგრამ, როგორც ეს ქალი პარტიკულარიზებული და განცალკევებულია ატმანისაგან (მის საკუთარ „მე“-სგან) ჩემი სიყვარული აღარ არის მარადიული, ხდება ეგოისტური და მალე, ტანჯვით დამთავრდება, მაგრამ, თუკი მე ამ ქალს ვჭვრეტ, როგორც ატმანს, სიყვარული სრულყოფილი ხდება და არასოდეს იქცევა ტანჯვად. ამგვარად, როგორც თქვენ სამყაროში რაიმეს ცალკე მიეჯაჭვებით და არა როგორც ერთ მთლიან სამყაროს, ეს მყისვე იწვევს რეაქციას. ყოველგვარი სიყვარული რაიმესი, ზედაპირული, ატმანისაგან გამოცაკლევებული, ტანჯვითა და უბედურებით მთავრდება.

მაგრამ, თუ ყოველივეთი ვტკბებით, როგორც ერთი მთლიანი „მე“-თი (ატმანით)  მას არ მოჰყვება რაიმე ტანჯვა და რეაქცია და ასეთი ტკბობა სრულყოფილი ნეტარებაა. მაგრამ, როგორ მივაღწიოთ ამ იდეალს? იაჯნავალკია გვასწავლის, თუ როგორ უნდა მივაღწიოთ ასეთ მდგომარეობას. სამყარო ხომ უსასრულოა, მაშ, როგორ შეიძლება შეხედოთ ყოველ საგანს ცალკე აღებულს როგორც ატმანს, თავად ატმანის ცოდნის გარეშე? როცა დოლს უკრავენ შუძლებელია მისი ხმის დაჭერა, შორიდან, ხმის ტალღების რეგულირებით, ხოლო როგორც კი დოლთან  მივალთ  და ხელს დავადებთ მას, დოლის ხმაც უკვე დაჭერილია და ის წყდება. როცა ნიჟარას უბერავენ, მის ხმას ვერ ვიჭერთ, მაგრამ საკმარისია ახლოს მივიდეთ მასთან და ნიჟარა ხელში ავიღოთ და მისი ხმა უკვე დაჭერილია. როდესაც ვინაზე (ინდური სიმებიანი საკრავი მთ. ნ. კ.) უკრავენ და თუ  მას მივუახლოვდებით უკვე ვხედავთ ცენტრს, საიდანაც ხმა გამოდის. ისევე, როგორც რაიმე გამხმარს რომ წვავენ და ჰაერში კვმალი და ათასი ნაპერწკალი ადის, ასევე სუნთქვასავით აღმოხდება ამ „უდიდეს ერთს – ატმანს, რომლისგანაც აღმოცენდა კაცობრიობის ისტორია, ცოდნის წყარო და ყოველივე, ისე, ვით ყველა წყალი საბოლოოდ ოკეანეში ჩაედინება, რაც წყლების საბოლოო მიზანი არის, ისე ვით ყოველ შეხებას აქვს თავისი შეხების ცენტრი, ისე ვით ყვავილის საყნოსავი ცენტრი მხოლოდ ცხვირია, ვით ენა არის მხოლოდ ერთი ცენტრი გემოს სასინჯი, ვით ყველა ფორმის თვალები მხედველობის ერთი ცენტრია და ვით ყველა აზრის ცენტრი, მაინც არის მხოლოდ გონება, და გული არ არის ის ერთადერთი, სადაც ცოდნა თავს იყრის, როგორც შეხების ერთადერთი ცენტრია ხელი, ვით ცხვირი არის მხოლოდ ერთი ცენტრი, რომ იყნოსო ყველა სურნელი, ვით ენა არის ერთი ცენტრი გემოს შეგრძნების, ვით ყოველგვარი ფორმისათვის ცენტრი არის მხოლოდ თვალები, ვით ყველა ბგერის ერთი ცენტრი  არის ყურები, ვით ყველა აზრის მხოლოდ ერთი ცენტრი არის გონება, ვით მთელი ცოდნის ცენტრი მხოლოდ გულია, ვით შრომის ერთდაერთი ცენტრი არის ხელები, ვით მთელი მეტყველების ერთი ცენტრი მეტყველების ორგანო არის, ვით მლაშე ზღვებში გახსნილ მარილს ვერასოდეს თვალებით ვერ დაინახავ, ო, მაიტრეი, სწორედ ასეა ეს ატმანიც – უხილავია ის თვალებით, თუმცა ატმანით კი გამსჭვალულია მთელი სამყარო. ყველაფერი არის მხოლოდ ატმანი. მარტო მასშია თავმოყრილი ყველაფრის ცოდნა. ატმანისაგან აღმოცენდება მთელი სამყარო და ხელახლა რომ მასში ბრუნდება და შევაღწევთ რა მასში, ვართ ცოდნის მიღმა.  სწორედ მაშინ გვიჩნდება აზრი, რომ სუყველანი და ყოველივე მისგან ამოდის, ვით ნაპერწკლები მისი, როცა შევიცნობთ მას, კვლავ მას ვუბრუნდებით და მისი, როგორც ერთი, მთლიანის ნაწილი ვხდებით.“ შეშინდა მაიტრეი, ისე ვით ყველა, და თქვა: – „ო, ჩემო მბრძანებელო, მართლაც შევშინდი, როცა ბრძანე, რომ თვით ღმერთებიც კი გაქრებიანო, ყოველივე ცალკე აღარ იარსებებსო. მეც თუ მივაღწიე ასეთ საფეხურს, მეცოდინება მაშინ ატმანი? მართლა მივაღწევ გაუცნობიერებელ მდგომარეობას და აღარ ვიარსებებ, როგორც ცალკე ინდივიდი? ანდა, დარჩება ჩემში მხოლოდ ის ცოდნა, რომ ჩავწვდი ატმანს? ნუთუ გაქრება ირგვლივ ყოველი, არაფერს ვიგრძნობ და არცა შევიცნობ, არც აღარავინ შემიყვარდება და არც შემძულდება? მაშ, რა დამემართება?“, „ჩემო ძვიფასო მაიტრეი,“ – მიუგო ქმარმა, – „არ იფიქრო, რომ გაუცნობიერებელ მდგომარეობაზე გესაუბრებოდე. თავისი არსით ატმანი არის მთლიანი, დაუშლადი. ის, სადაც რაიმე მხოლოდ ორია, იგი ადამიანის მდგომარეობის ყველაზე დაბალი საფეხურია. როცა არსებობს ორი – ერთი მეორეს ყნოსავს, ერთს მეორესი ესმის, ერთი ხედავს მეორეს, ერთი კეთილად ღებულობს შინ მეორეს. ერთიმეორეზე ფიქრობს, ერთმა იცის მეორე. მაგრამ, როდესაც ატმანი არის ერთი, მთლიანი, ვინ ვისღა უნდა ყნოსავდეს, ვინ ვისღა დაინახავს, ვინ ვისღა უნდა უსმენდეს, ვინ ვისღა უნდა შეხვდეს კეთილად, ვინ ვისღა იცნობს? „მხოლოდ ეს ატმანი შეიძლება იყოს ის, ვიზეც ამბობენ – „არც ეს, არც ეს“ (სანსკრიტზე „ნეტი“ – „ნეტი“. მთ. ნ.კ.). შეუძლებელია ჩაწვდე შეუცნობადს, ის, რაც არ იცვლება, არც იცვითება. მიუკერძოებელი რამ არასოდეს შეერევა ბუნებას, ის სრულქმნილია და ყოველგვარი ტკივილისა და ტკბობის მიღმაა. ის თავად შეიცნობს ყველას და ყოველივეს და ვინღა შეძლებს შეიცნოს იგი? რანაირად შიძლება შევიცნოთ ატმანი და ჩავწვდეთ მას? – არანაირად! – ასეთი არის წმინდანთა დასკვნა. ჩემო მაიტრეი, გასცდე ყოველგვარ ცოდნას ნიშნავს ჩაწვდე ატმანს და მიაღწიო უკვდავებას.“ მაშასადამე, ყოველივე ზემოთქმულის იდეა, მდგომარეობს იმაში, რომ ყველა და ყველაფერი ერთი, უსასრულო არსებობაა, რომელშიც ნამდვილი ყოფიერებაა, სადაც არ არსებობს დაყოფა ნაწილებად და მონაკვეთებად, სადაც არც კანონებია და არც ილუზიური იდეები. სწორედ მასში, ამ პატარა ნაწილში ინდივიდუალობის, განცალკევებული ყოფიერებისა, გამოსჭვივის – ნამდვილი ყოფიერება (ინდივიდუალურობა) და ყოველივე ატმანის გამოვლინებაა. როგორ უნდა ჩავწვდეთ მას? იაჯნავალკიამ, თავშივე თქვა – „ჯერ უნდა შეიცნო ატმანი, მერე განჭვრიტო და ბოლოს  მასზე მოკრიბო მთელი ყურადღება და გონებაც დააუნჯო მასზე.“ ასე ახსნა ბრძენმა „ინდივიდუალური მე“ ანუ, ატმანი, როგორც არსი ყოვლისა სამყაროში.

იაჯნავალკია, მსჯელობს რა „ინდივიდუალური „მეს“ (ატმანის) უსასრულო ბუნებასა და ადამიანის გონების სასრულის (შეზღუდული) მქონე ბუნებაზე, ასკვნის, რომ სასრულის მქონე გონება შეუძლებელია იყოს შემცნობი (მცოდნე) ყოვლისა –„ინდივიდუალური მესი“. როგორ მოვიქცეთ, მაშინ, როცა ძალა არ შეგვწევს – შევიცნოთ „ინდივიდუალური მე“? ამის პასუხია ის, რასაც იაჯნავალკია ეუბნება თავის ცოლს – მაიტრეის, რომ ის შეგიძლია განჭვრიტო და გააცნობიერო კიდეც, მაგრამ, მისი ცოდნა შეუძლებელიაო. შემდეგ, ბრძენი უხსნის თავის ცოლს, როგორ უნდა დააუნჯოს გონება ატმანზე. ეს სამყარო ყოველ არსებას ეხმარება და ყოველი არსება ეხმარება სამყაროს, რამეთუ ორივე რაღაც ნაწილია და მონაკვეთი ურთიერთისა. ერთის განვითარება ეხმარება მეორის განვითარებას. მაგრამ, ატმანს, თავად რომ აფრქვევს ნათელს, ვერაფერი და ვერავინ დაეხმარება, რამეთუ ის სრულქმნილია და უსასრულო. ყოველივე ეს კურთხევაა, ამ სიტყვის ყველაზე უმნიშვნელო გაგებით, მაგრამ ის მაინც ატმანის ანარეკლია. ყოველივე კარგი ატმანის ანარეკლია და როცა ატმანის ეს ანარეკლი ნაკლებადაა გამოვლენილი მას ეწოდება სიბნელე, ანუ დემონი, ხოლო რაც უფრო გამომჟღავნებულია ატმანის ანარეკლი, მას ეწოდება – სიკეთე. ეს არის და ეს, სიკეთე და ბოროტებაც იმის მიხედვით იჩენს თავს, საკმარისად არის ატმანი გამომჟღავნებული თუ არა. რამდენჯერ მოგვჩვენებია ბავშვობაში სიკეთედ ის, რაც სინამდვილეში ბოროტებაა და ახლა, ვინ იცი კიდევ რამდენი რამ გვგონია რომ ბოროტეებაა ის, რაც სინამდვილეში არის სიკეთე! თურმე, როგორ იცვლება ჩვენი იდეები! როგორ თანდათან მაღლდება ჩვენი აზრები! ის რაც, ერთ დროს გვეგონა კარგი, ახლა ისეთი კარგი აღარ გვგონია. ამგვარად, სიკეთე და ბოროტება დამოკიდებულია იმაზე, თუ რამდენად განვითარებულია ჩვენი გონება. ობიექტურად კი, არც სიკეთე არსებობს და არც ბოროტება. განსხვავება მათ შორის თვისობრივ ხარისხშია. ქვეყნად ყოველივე ატმანის გამოვლინებაა. რაც უფრო სუსტია ეს მანიფესტაცია, გამომჟღავნება, გამოვლინება, მას ჩვენ ვუწოდებთ ბოროტებას. მაგრამ, ატმანის აშკარა გამოვლინებას სიკეთეს ვუწოდებთ. თავად ატმანი კი ორივეს მიღმაა. ამიტომ, უწინარესად, უნდა დააუნჯო შენი გონება იმაზე, რაც კი არსებობს სამყაროში როგორც სიკეთე, რამეთუ ის სრულქმნილი (სრულყოფილი), ამ „ერთის“ გამოვლინებაა. ატმანი არც ბოროტებაა და არც სიკეთე. ის სრულყოფილია და ის, რაც სრულყოფილია და სრულქმნილი, შეიძლება იყოს მხოლოდ ერთი. ყოველი სიკეთე შეიძლება იყოს მრავალი, ისევე, როგორც ბოროტება. ხოლო, სხვაობა ბოროტებასა და სიკეთეს შორის, (როგორც ზემოთ უკვე ითქვა), მათ ხარისხში (თვისობრიობაში) იქნება. სრულყოფილი კი მხოლოდ ერთია, თუმცა იმისდა მიხედვით, თუ როგორი რიდედან (პირბადიდან) ჭვრეტთ მას. შესაბამისად, მის სხვადასხვა ხარისხს ხან სიკეთეს ვუწოდებთ და ხანაც ბოროტებას. ჩვენი შეხედულება კეთილსა და ბოროტზე, როგორც ორ განსხვავებულზე, მხოლოდ ცრურწმენაა. არსებობს მხოლოდ უფრო კარგი და ნაკლებად კარგი. ნაკლებად კარგს ვუწოდებთ ბოროტებას. ამ მცდარმა შეხედულებამ სიკეთესა და ბოროტებაზე ათასნაირი დუალისტური ილუზია წარმოშვა. ეს ილუზიები კი, ღრმად შეიჭრა ადამიანთა გულებში და ყველა ასაკში ტანჯავს მათ. როდესაც ვამჟღავნებთ რაიმე სახის ზიზღს სხვების მიმართ, იმ სულელური შეხედულებითაა გამოწვეული, რომლითაც ბავშვობიდანვე ვართ დამუხტული და ტვინდატენილი. ჩვენი მსჯელობა ჰუმანურობაზე ნამდვილი სიყალბეა. ეს მშვენიერი დედადამიწა თავად ვაქციეთ ჯოჯოხეთად, მაგრამ, როგორც კი თავს მივანებებთ ამ ყალბ აზრებს სიკეთისა და ბოროტების შესახებ, მაშინ ის ზეციურ სამოთხედ გადაიქცევა. დედამიწა ნეტარებაა (სიტყვასიტყვით, ნეტარება სიტკბოებას ნიშნავს) ყველა არსებისათვის და ყოველი არსება ნეტარია. დედამიწისათვის ყველანი ერთად სიტკბოს მატარებელნი არიან, ერთმანეთს რომ ეხმარებიან. ყოველი ეს სიტკბოება, თუ ნეტარება მოდის ატმანისაგან, რომელიც ნათელის მფრქვეველია და  არის  უკვდავი „ერთი“, მაგრამ, ეს სიტკბოება და ნეტარება ადამიანში სხვადასხვაგვარად ვლინდება. ყველა ერთია, სიყვარული თუ ნეტარება. როგორი სიყვარული და ნეტარებაც არ უნდა სუფევდეს ადამინურ არსებაში, სულერთია იქნება იგი წმინდანი თუ ცოდვილი, მკვლელი თუ ანგელოზი, თუნდაც სხეულში იქნება ის თუ გონებაში არსობრივად, ეს ყოველივე მაინც არის ის (ატმანი). რანაირად შეიძლება რაიმე არსებობდეს და ისიც მხოლოდ ერთი? თვით ქვენარე ფიზიკური სიამოვნება და უზენაესი სულიერი ნეტარება, სხვა ნეტარება არ არსებობს, თუ არა მხოლოდ ის, ატმანი. იაჯნავალკია გვეუბნება: – როცა მიაღწევს ამ მდგომარეობას და განჭვრეტს ყოველივეს, ხედავ, რომ როგორც ლოთის სიამოვნება მხოლოდ სმაშია, ასევე წმინდანისათვის მედიტაცია ერთადერთი ნეტარებაა და თუ მიაღწევ ამ ნეტარებას, მაშინ შეიცნობ თუ რა არის ბედნიერება, სიმშვიდე და სიყვარული. მაგრამ, ვიდრე ეძიებ განსხვავებას ყოველივეში, რაც ბავშვური სისულელეა და გიჟური ცრურწმენა, თავს დაგატყდება ათასგვარი უბედურება. მხოლოდ ატმანი, ერთადერთი, უკვდავი, რომ აფრქვევს ნათელს, მთელი სამყაროს საყრდენი არის. ჩვენი სხეული, ხორციელი არსება კი მინიატურული სამყაროა, ისე ვით უწინ. ჩვენი სხეულის ძალისხმევა, ტკბობა გონებით, სხივმოსილია მხოლოდ ატმანით. თვითმნათი – ერთი – ჩვენს შიგნით რომ დაბუდებულა – ისიც – ატმანი არის. ყველა არსება იმით ტკბება რამეთუ, მხოლოდ ატმანი არის უკვდავი და თვითმნათი. მხოლოდ ის ერთი არის ნეტარება ამ ქვეყანაზე. ჩვენს შიგნითაც სუფევს ის, ბრაჰმანი (იგივე ატმანი). „ყოველი არსება ჰაერს შეიტკბობს, როგორც ჰაერი ყოველ არსებას. რადგან, ჰაერი თვითმნათი და უკვდავი არსებაა. იგი ვლინდება ყველა არსების სიცოცხლის სახით.“ ეს მზე ათბობს და ატკბობს ყველა არსებას და სანაცვლოდ, მზეს ყველა არსება ეთაყვანება, „რამეთუ იგი სხივისმფრქვეველი არსებაა, ჩვენ კი პატარ-პატარა სხივები ვართ, ანარეკლი უკვდავი მზისა. სხვა რა არსებობს თუ არა მისი ანარეკლი? ჩაბუდებული ჩვენს სხეულში. ამ „მზის“ ანარეკლი გვაიძულებს დავინახოთ ქვეყნად სინათლე. მთვარეც ასე ატკბობს ყველა არსებას და ყველა არსება თაყვანს სცემს მთვარეს. რადგან, ატმანი თვითმნათი და უკვდავი არის, ის მთვარის გონი არის ყოველ ჩვენგანში, გონების სახით რომ იხატება და ეს ნათება ატკბობს ყველა ცოცხალ არსებას, ყველა ცოცხალი ამ ნათებას ეთაყვანება, რადგან ატმანი უკვდავი და თვითმფრქვევი სხივის, თვით ამ ნათების არის გონი, ჩაბუდებული ყველა ჩვენგანში, რამეთუ ყველა და ყველაფერი არის ბრაჰმანი. სწორედ ეს ბრაჰმანი, ეს ატმანი, – „მე“ პიროვნული, ყველა არსების არის ხელმწიფე. ეს იდეა სასარგებლოა ადამიანებისათვის, მედიტაციისათვის. მაგალითად, გაარინდე ყურადღება მხოლოდ მიწაზე, იფიქრე მასზე, ამავე დროს თუკი იცი ის, რომ რაც შენში სუფევს, იგივე სუფევს მიწაშიც და რომ ორივე მხოლოდ ერთია. გააიგივე სხეული მიწასთან, გააიგივე შენი გონი გონთან, შენს მიღმა რომ არის. გააიგივე ჰაერი გონთან, რომელიც არის ჰაერში და არის შენშიც და ა.შ. ეს ყველაფერი მაინც ერთია, გამოვლენილი სხვადასხვა ფორმით. გააცნობიერე და შეიგონე ეს ერთიანობა, რაც საბოლოო მიზანია მედიტაციის. აი, სულ ეს არის, რისი თქმაც სურდა იაჯნავალკიას მაიტრეისთვის.